Trong tiếng việt lớp 5 Quan hệ từ là một bài học quan trọng, nó có ảnh hưởng trực tiếp đến ý nghĩa của câu, của đoạn văn và thậm chí của cả một bài văn. Nhờ khả năng liên kết các ý với nhau nên khi học Tiếng Việt lớp 5 các bé không thể bỏ qua bài hoặc lờ đi. Và để biết rõ hơn về cách sử dụng cũng như những kiến thức quan trọng mà Quan hệ từ mang lại, hãy cùng tham khảo bài viết sau nhé.
Tổng quan về Quan hệ từ tiếng việt lớp 5
Đầu tiên để hiểu rõ hơn về loại từ đặc biệt này, chúng ta cùng đến với khái niệm và chức năng của Quan hệ từ trong câu. Cùng với đó là những cặp số Quan hệ từ thông dụng.
khái niệm Quan hệ từ
Quan hệ từ là từ dùng để nối nghĩa giữa các bộ phận cấu thành câu. Hay nối ý nghĩa giữa các câu với nhau, trong một số trường hợp nó còn được dùng để nối các đoạn văn trong một văn bản. Nhờ Quan hệ từ mà ý nghĩa trong câu, đoạn văn và cả bài văn trở nên liền mạch, rõ ràng.
Quan hệ từ đã giúp xây dựng các mối quan hệ điển hình sau:
-
Biểu thị mối quan hệ so sánh giữa các sự vật hoặc sự kiện.
-
Biểu thị cả quan hệ sở hữu giữa các đối tượng cụ thể.
-
Mối quan hệ nhân quả còn được gọi là mối quan hệ nhân quả.
Bạn có thể tham khảo một số ví dụ Quan hệ từ sau:
(i). Chú gấu bông kia là của bạn Hân. (Từ “của” là quan hệ từ trong câu)
(ii). Tớ không giỏi đá banh như bạn Tuấn. (Từ “như” là quan hệ từ trong câu)
(iii). Vì tớ rất thích thú cưng nên hôm sinh nhật vừa rồi tớ đã nhận được một chú mèo con xinh xắn (“Vì – nên” là cặp quan hệ từ trong câu).
(iv). Giá như hôm qua mình ôn bài thật kỹ thì hôm nay mình chắc chắn đã làm tốt bài kiểm tra. (“Giá như – thì” là cặp quan hệ từ trong câu).
Qua đó ta thấy Quan hệ từ xuất hiện trong câu có trường hợp nó là từ đơn hoặc cũng có thể là từ ghép Quan hệ từ. Và để biết đâu là những từ, cặp từ Quan hệ từ phổ biến nhất cùng với ý nghĩa quan trọng của chúng, mời các bạn đọc tiếp các phần sau.
Chức năng của Quan hệ từ
Chức năng của loại từ này được thể hiện rất rõ qua tên gọi của nó – Quan hệ từ, nhờ khả năng liên kết nghĩa giữa các cụm từ, câu hay thậm chí cả đoạn văn. Khi sử dụng Quan hệ từ hay còn gọi là từ nối ở những vị trí phù hợp thì ý nghĩa của câu, đoạn, bài văn sẽ trở nên logic, mạch lạc và dễ hiểu nội dung mà tác giả muốn mang đến. .
Nếu bạn không sử dụng các từ nối trong khi viết, bài viết sẽ ngay lập tức mất đi tính liên tục, tính logic cũng sẽ bị phá vỡ. Từ đó, nội dung trong bài viết mà tác giả muốn truyền tải sẽ không đến được với người đọc hoặc có thể khiến mạch ý trở nên méo mó, sai lạc.
Trong tiếng Việt, lớp 5 Quan hệ từ biểu thị khả năng liên kết các quan hệ từ theo nhiều cách khác nhau. Dưới đây là một vài Quan hệ từ mà chúng ta thường gặp hàng ngày
| Quan hệ từ | Biểu thị quan hệ | Ví dụ |
| Ở | Định vị, địa điểm hoặc đối tượng | Tôi đang học tiếng Việt lớp 5 quan hệ từ tại nhà. |
| Và | Liệt kê | Tôi thích ăn bánh và kẹo. |
| Nhưng | Tương phản, đối lập | Ăn kẹo rất ngon nhưng rất dễ bị sâu răng. |
| Của | Sở hữu | Chiếc kẹo này là của cậu ấy. |
| Mà | Mục đích | Món quà mà mẹ đã mua cho tôi vào dịp sinh nhật là một đôi bông tai xinh đẹp. |
| Như | So sánh | Tớ không giỏi môn Văn giống như cậu ấy. |
| Từ | Định vị về thời gian, địa điểm cụ thể | Từ ngày mai, em sẽ học tập chăm chỉ hơn. |
| Với | Hướng đến một đối tượng nào đó | Với chiếc bút lông này, tôi có thể viết nét thanh và nét đậm. |
Các cặp số Quan hệ từ thường gặp mỗi ngày
Ngoài từ ngữ liên kết, trong Tiếng Việt lớp 5 Quan hệ từ còn có các cặp từ giúp liên kết các nghĩa của sự vật với nhau. Và các cặp Quan hệ từ thường gặp trong văn nói và văn viết ngày nay là:
- Biểu thị mối quan hệ Điều kiện – Kết quả: Mối quan hệ này cho thấy cần có một sự việc xảy ra để dẫn đến một sự việc khác có liên quan. Các cặp quan hệ từ thường thấy như “nếu – thì”, “giá mà – thì”, “hễ – thì”,… Ví dụ: Nếu hôm nay trời không mưa thì tôi sẽ sang nhà bà.
- Biểu thị mối quan hệ Đối lập/Tương phản: Đây là mối quan hệ thể hiện một sự vật, sự việc có sự trái ngược với một sự vật, sự việc khác đang được đề cập đến. Một số cặp quan hệ từ thường dùng là “tuy – nhưng”, “dù – nhưng”,… Ví dụ: Tuy em không được cao nhưng em rất thích chơi thể thao.
- Biểu thị mối quan hệ Tăng cường: Khi sử dụng những cặp quan hệ từ này vào một câu sẽ giúp cho các sự vật, sự việc trong câu được tăng lên về tính chất, vấn đề, ý nghĩa,… của đối tượng ấy. Các cặp quan hệ từ thường gặp như “không những – mà còn”, “càng – càng”, “không chỉ – mà còn”,… Ví dụ: Cô giáo em không chỉ xinh đẹp mà còn hát rất hay.
- Biểu thị mối quan hệ Nguyên nhân – Kết quả: Những cặp quan hệ từ này sẽ đề cập đến một sự vật, hiện tượng hay đối tượng nào đó diễn ra và là nguyên do dẫn đến kết quả cụ thể nào đó. Các cặp từ thường thấy như là “vì – nên”, “do – nên”, “nhờ – mà”,… Ví dụ: Do em rất thích học môn Toán nên điểm trên lớp môn Toán của em lúc nào cũng cao.
Cách dùng Quan hệ từ trong tiếng việt lớp 5
Sau khi đã hiểu Quan hệ từ là gì và vai trò, chức năng của nó như thế nào thì chúng ta không thể bỏ qua cách sử dụng Quan hệ từ trong câu, đoạn văn. Và đây là tất cả các cách sử dụng Quan hệ từ trong tiếng Việt.
Cách dùng Quan hệ từ trong câu, đoạn văn
Thông thường, từ nối được đặt ở giữa câu, nhưng cũng có một số từ nối được đặt ở đầu câu với nhiệm vụ chính là nối ý nghĩa giữa câu này với câu khác. Ví dụ, trong câu sau: “Tôi học Toán rất giỏi nhưng tôi khá kém môn Văn”, giới từ “nhưng” để chỉ sự tương phản trong câu giữa hai thì cũng được đặt ở giữa câu.
Trong trường hợp sử dụng cặp Quan hệ từ trong câu, đoạn văn thì từ nối thứ nhất thường được đặt ở đầu câu. Ví dụ câu sau: “Vì em được 10 điểm môn Toán nên mẹ thưởng cho em một bịch bánh” cũng có từ nối đứng đầu câu. Cũng có trường hợp từ đầu tiên trong cặp Quan hệ từ đứng giữa câu, nhưng đó là khi nó nằm trong một câu dài có nhiều mệnh đề và thành phần.
Khi muốn sử dụng Quan hệ từ trong một câu, một đoạn văn nào đó, chúng ta cần đặc biệt chú ý xem ý nghĩa mà nó thể hiện có thực sự phù hợp với nội dung muốn truyền tải hay không. Ngoài ra, việc đặt các từ nối đúng vị trí cũng vô cùng quan trọng, bởi nó sẽ trực tiếp tạo nên tính logic, mạch lạc của cả câu, cả đoạn.
Tiếng Việt lớp 5 Quan hệ từ có những loại nào?
Quan hệ từ trong tiếng việt lớp 5 được chia làm 2 loại như sau:
-
Quan hệ từ đẳng lập: Là những Quan hệ từ trong câu có nhiệm vụ liên kết hai câu bình đẳng và độc lập với nhau.
-
Quan hệ từ chính phụ: Là những Quan hệ từ được dùng với mục đích liên kết giữa hai yếu tố chính và phụ. Làm rõ hơn vai trò bổ ngữ của thành tố phụ và làm nổi bật ý nghĩa của thành tố chính.
Ví dụ như sau:
-
Tôi thích ăn bánh ngọt và anh trai tôi cũng thích ăn chúng. (Đây là câu ghép sử dụng từ đồng vị Quan hệ từ)
-
Liên học tập chăm chỉ mỗi ngày, vì vậy chắc chắn Liên sẽ nhận được giấy khen vào cuối năm. (Đây là một ví dụ về câu ghép sử dụng Quan hệ từ chính và phụ)
Những điều cần lưu ý khi sử dụng Quan hệ từ trong tiếng Việt
Khi sử dụng các liên từ hoặc cặp Quan hệ từ cho các câu, các đoạn văn trong bài viết, các bạn đặc biệt lưu ý vấn đề có được lược bỏ Quan hệ từ hay không. Vậy tại sao bỏ qua từ liên kết khi có thể? Trong trường hợp này, dù có dùng Quan hệ từ hay không thì nghĩa của câu vẫn không thay đổi, vì vậy có thể lược bỏ Quan hệ từ để giúp câu văn ngắn gọn, súc tích hơn. Cũng như người đọc hoặc người nghe cũng sẽ nắm bắt được ý nghĩa của nội dung một cách nhanh chóng hơn.
Và trong trường hợp chúng ta buộc phải sử dụng Quan hệ từ, đó là khi câu có nhiều mệnh đề và ý nghĩa quan trọng cần được làm rõ. Nếu không sử dụng Quan hệ từ thì nghĩa của câu sẽ trở nên phi logic, phá vỡ tính mạch lạc, khiến câu văn trở nên rối rắm, thiếu tính liên kết.
Các câu ví dụ với Quan hệ từ không thể bỏ qua:
(I). Chiếc xe đạp màu xanh còn lại là của Tân.
→ Trong câu này, chúng ta có thể thấy từ “của” là Quan hệ từ trong câu. Và để xem Quan hệ từ này có thể bỏ được hay không, chúng ta thử bỏ nó ra khỏi câu, đọc lại để xét nghĩa và sự mạch lạc. Sau khi lược bỏ ta thấy nghĩa của câu trở nên mơ hồ, thiếu logic và làm cho nghĩa của câu trở nên khó hiểu.
(ii). Mặc dù tôi không thích màu xanh, nhưng tôi khá thích chiếc bánh màu xanh đó.
→ Cặp từ “mặc dù – nhưng” là Quan hệ từ trong câu này. Các bạn có thể thấy rõ trong trường hợp này chúng ta không thể loại bỏ sự có mặt của cặp Quan hệ từ này vì nghĩa của câu sẽ không rõ ràng và gây nhầm lẫn cho người đọc.
Các câu ví dụ với Quan hệ từ bị bỏ qua:
(iii). Anh ta toát ra một sự tự tin hiếm có.
→ Trong câu này, Quan hệ từ là từ “in”. Và khi chúng ta lược bỏ nó thì rõ ràng nghĩa của câu không thay đổi nên đây là câu có Quan hệ từ có thể lược bỏ.
(iv). Khả năng anh ấy sẽ nhận được học bổng là rất cao.
→ Từ “that” trong câu này là Quan hệ từ, các bạn cũng có thể thấy chúng ta có thể bỏ hoàn toàn từ nối mà vẫn giữ nguyên nội dung và ý nghĩa mà câu này mang lại.
Tiếng Việt lớp 5 Quan hệ từ có các dạng bài tập khác nhau
Để đọc trôi chảy và hiểu Quan hệ từ Tiếng Việt lớp 5, các em nên dành thời gian luyện tập cũng như làm các bài tập trong sách giáo khoa, bài tập về nhà,… Và sau đây là một số dạng bài. Vở bài tập Tiếng Việt lớp 5 giúp rèn luyện tốt khả năng sử dụng Quan hệ từ trong câu, đoạn văn.
Bài 1:
Tôi tên là Ngọc Lan. Tôi có một người bạn rất thân và cô ấy tên là Mai. Cô ấy học cùng lớp với tôi. Hàng ngày chúng tôi học và chơi game cùng nhau. Cô ấy có mái tóc đen dài và đôi má bầu bĩnh dễ thương. Cô ấy là một người rất cởi mở và mọi người đều yêu mến cô ấy. Mỗi khi tôi ốm phải nghỉ học, anh đều ghi chép cho mình. Anh ấy cũng là một người rất khéo léo. Khi rảnh rỗi, chúng tôi thường cùng nhau làm những món đồ thủ công đáng yêu. Mai là một người hài hước, bạn thấy thường làm cho mọi người cười. Tôi rất vui được làm bạn với Mai. (Sưu tầm Internet)
Câu hỏi: Tìm từ Quan hệ từ trong đoạn văn trên, chỉ ra câu văn và giải thích nghĩa của nó.
Bài 2: Hãy ghi ra các câu có sử dụng các quan hệ từ sau: “ở”, “của”, “bằng”, “tuy – nhưng”, “hễ mà – thì”, “do – nên”.
Bài tập 3: Điền vào chỗ trống các cặp Quan hệ từ thích hợp sau: (“mặc dù – nhưng”, “vì – nên”, “nếu chỉ – thì”)
-
… trời mưa… chúng tôi quyết định chơi trong nhà.
-
Hôm qua… tôi đã học chăm chỉ… hôm nay tôi đã làm bài kiểm tra tốt.
-
… Tôi không cao… Tôi thích chơi thể thao.
Bài 4: Viết một đoạn văn ngắn về chủ đề tả con vật mà em yêu thích, trong câu có sử dụng ít nhất 3 từ Quan hệ từ.
Và đó là 4 bài tập điển hình thường thấy trong sách giáo khoa giúp bé tập nhận biết và sử dụng Quan hệ từ. Nếu bạn đang cố gắng luyện tập Quan hệ từ hoặc có con ở nhà đã xem đến bài học này, đừng quên khuyến khích con bạn làm nhiều bài tập hơn. Ngoài các dạng bài tập trên còn có nhiều dạng bài tập khác hơi khác một chút nhưng cốt lõi vẫn là biết cách vận dụng và nhận biết Quan hệ từ.
Trên đây là toàn bộ thông tin chi tiết về Tiếng Việt Quan hệ từ lớp 5 mà phụ huynh và các em nên biết. Và đừng quên, để học tốt bài học Tiếng Việt này, cần dành thời gian ôn tập, luyện tập các bài tập trong sách giáo khoa và cố gắng giải các bài tập trong bài viết này.
