Bạn có bao giờ thắc mắc tại sao một vật có thể đứng yên không? Ví dụ, tại sao một cuốn sách có thể nằm trên bàn? Vì vật chịu tác dụng của hai lực cân bằng. Trong bài viết hôm nay manta.edu.vn sẽ giúp các bạn tìm hiểu thế nào là hai lực cân bằng ? Nêu điều kiện xác định để hai lực cân bằng? Qua đó chúng ta sẽ nắm được cách làm một số bài tập và hơn hết là giải thích được các hiện tượng diễn ra trong cuộc sống hàng ngày.
lực là gì? Cách xác định phương, chiều và độ lớn của một lực
lực là gì?
Trước khi tìm hiểu hai lực cân bằng ta tìm hiểu về lực trước
Hãy xem xét ví dụ dưới đây
Để đóng cửa, chúng ta cần dùng tay đẩy cửa.
Treo một quả nặng vào lò xo, ta thấy quả nặng kéo lò xo xuống
Vậy ta thấy trường hợp 1 có lực đẩy của tay vào cửa, trường hợp 2 ta thấy lò xo kéo quả nặng lên.
Ta có thể kết luận rằng: Lực đẩy, kéo giữa vật này lên vật khác gọi là lực
Định nghĩa: Lực là lực đẩy hoặc kéo của vật này lên vật khác
Kí hiệu lực là: F
Cách nhận biết lực :
Qua ví dụ và định nghĩa trên ta thấy, khi thấy một vật bị thay đổi hình dạng hoặc chuyển động thì ta nói vật đó đã chịu tác dụng của một lực.
Cách xác định phương, chiều và độ lớn của một lực
Mỗi lực có độ lớn và phương (phương và chiều) xác định. Phương, chiều và độ lớn của lực còn được gọi là cường độ của lực.
Hướng của lực có thể thẳng đứng, nằm ngang hoặc xiên
Hướng của lực có thể từ trên xuống dưới, từ dưới lên trên, từ trái sang phải hoặc phải sang trái. Khi một vật chịu tác dụng của một lực thì vật đó sẽ bị biến dạng theo phương nào, phương nào sẽ là phương và chiều của lực tác dụng lên vật đó.
Đối với vật lý lớp 6, chúng ta thường xem theo chiều ngang hoặc chiều dọc. Đối với hai lực cân bằng ta cũng xác định được phương và chiều.
Đơn vị của lực là niutơn (newton), kí hiệu N .
Khi đã hiểu lực là gì và đặc điểm của nó như thế nào, chúng ta sẽ chuyển sang tìm hiểu “hai lực cân bằng”.
Xem thêm : Tìm hiểu lực hấp dẫn là gì? Công thức cho lực hấp dẫn là gì?
Thế nào là hai lực cân bằng?
Đầu tiên chúng ta hãy phân tích trường hợp sau đây. Giả sử có hai đội kéo co A và B kéo cùng một sợi dây. Sợi dây sẽ di chuyển về phía đội nào? Dựa vào kiến thức về lực ta thấy có 3 trường hợp xảy ra:
-
Lực do đội B tác dụng lên sợi dây hướng về bên phải, dọc theo sợi dây. Nếu đội B tác dụng lực mạnh hơn thì dây chuyển sang đội B
-
Lực do đội A tác dụng hướng dọc theo sợi dây, hướng về bên trái. Nếu lực do đội A tác dụng lớn hơn thì sợi dây chuyển động sang trái
-
Vậy nếu cả hai đội A và B cùng tác dụng lên sợi dây một lực bằng nhau, cùng phương và ngược chiều thì sợi dây sẽ đứng yên. Khi đó ta gọi hai lực đó là hai lực cân bằng
Kết luận Thế nào là hai lực cân bằng?
Hai lực cân bằng là hai lực tác dụng lên một vật, có phương cùng phương (theo phương ngang hoặc phương thẳng đứng), độ lớn bằng nhau và ngược chiều nhau.
Lưu ý về hai lực cân bằng: Trong trường hợp ta thấy có hai lực tác dụng cùng độ lớn, cùng phương, ngược chiều nhưng tác dụng lên hai vật KHÁC NHAU. Khi đó hai lực đó KHÔNG gọi là lực cân bằng
Cách xác định hai lực cân bằng
Để xác định hai lực là lực cân bằng cần đảm bảo các yếu tố sau.
-
Hai lực luôn tác dụng lên một vật
-
Hai lực có cùng phương , nghĩa là nằm trên cùng một đường thẳng
-
Hai lực ngược chiều
-
Độ lớn của hai lực phải bằng nhau
Khi xác định hai lực có phải là lực cân bằng hay không ta cần đảm bảo đủ 4 yếu tố. Thiếu bất kỳ yếu tố nào trong các yếu tố này thì hai lực không phải là lực cân bằng.
Ví dụ về hai lực cân bằng trong cuộc sống
Quạt trần khi treo trên trần có thể đứng yên vì nó chịu tác dụng của hai lực cân bằng: lực kéo của trần và trọng lượng của quạt.
Tại sao chúng ta có thể đi thăng bằng trên mặt đất mà không bị ngã? Vì mỗi chúng ta đều chịu tác dụng của 2 lực: Trọng lực (hay còn gọi là lực hút của trái đất) và lực đỡ của sàn nhà. Hai lực này có cùng phương thẳng đứng, ngược chiều, cùng độ lớn nên gọi là hai lực cân bằng. Khi chúng tác dụng lên mỗi người có thể đứng thăng bằng.
Hay một ví dụ khác là ta thấy một vật khi đặt trên bàn thì đứng yên như chai nước, quyển sách, cây viết… vì các vật đó chịu tác dụng của hai lực cân bằng.
Đáp án một số câu hỏi về hai lực cân bằng
Câu 1: Trong các câu trả lời sau, câu nào đúng?
Hai lực cân bằng là hai lực …?
-
Mạnh như nhau, cùng phương và cùng chiều, tác dụng lên cùng một vật.
-
Mạnh như nhau, cùng phương nhưng ngược chiều, tác dụng lên cùng một vật.
-
Mạnh như nhau, ngược chiều và ngược chiều nhau, tác dụng lên cùng một vật.
-
Mạnh như nhau, cùng phương nhưng ngược chiều, tác dụng lên hai vật ngược chiều nhau.
Câu 2 : Phát biểu nào sau đây không đúng?
-
Lực đẩy và kéo của vật này lên vật khác gọi là lực.
-
Nếu chỉ có hai lực tác dụng lên cùng một vật và vật đứng yên thì hai lực đó là hai lực cân bằng.
-
Hai lực cân bằng là hai lực mạnh như nhau, có cùng phương nhưng ngược chiều.
-
Nếu chỉ có hai lực tác dụng lên cùng một vật thì hai lực đó là lực cân bằng.
Câu 3: Không thể tồn tại hai lực cân bằng
-
Cùng hướng
-
Cùng hướng
-
Đồng giá
-
Cùng độ lớn
Câu 4: Một vật chịu tác dụng của hai lực cân bằng thì:
-
Vật đang đứng yên sẽ chuyển động
-
Vật đang chuyển động sẽ chậm dần
-
Một vật đang chuyển động sẽ tiếp tục chuyển động thẳng đều
-
Vật đang chuyển động sẽ chuyển động nhanh hơn
Câu 5: Hai lực cân bằng không có đặc điểm nào sau đây?
-
Cùng hướng
-
Chiều cùng ngày
-
Cùng độ lớn
-
Cùng tác dụng lên một đối tượng
Trả lời : 1 – B, 2 – D, 3 – A, 4 – C, 5 – B
Qua bài viết trên chắc hẳn chúng ta đã hiểu được hai lực cân bằng có phương, chiều và độ lớn như thế nào? Đặc biệt, chúng ta cũng hiểu vì sao con người có thể đứng thăng bằng. Hi vọng bài viết thế nào là hai lực cân bằng giúp các bạn vận dụng để làm bài tập tốt hơn. manta.edu.vn chúc các bạn học tốt.
