Chuyển động cơ có thể coi là kiến thức nền tảng trong chương 1 Vật lý lớp 10. Đây cũng là tiền đề để học sinh học tốt các chuyên đề khác như: chuyển động thẳng biến đổi đều, chuyển động thẳng biến đổi đều, chuyển động tịnh tiến,… … Trong bài viết dưới đây, manta.edu.vn đã tổng hợp và chia sẻ đến các bạn những lý thuyết trọng tâm cùng một số bài tập minh họa về Chuyển động cơ có lời giải chi tiết. Hi vọng những chia sẻ sau đây sẽ giúp các em tổng kết lại những kiến thức đã quên, đồng thời giúp các em vận dụng vào làm bài tập trên lớp.
Chuyển động cơ là gì?
Chuyển động cơ của một vật (hay gọi tắt là chuyển động của vật) là sự thay đổi vị trí của vật đó so với các vật khác được chọn làm mốc theo thời gian.
Chuyển động cơ ví dụ:
-
Khi bạn ném bóng đi, lúc này bóng được coi là chuyển động vì bóng đang thay đổi vị trí so với bạn.
-
Hoặc khi bạn chơi đá cầu, lúc này quả bóng sẽ được chuyền cho người khác và khi đó quả bóng được coi là vật chuyển động vì nó đã thay đổi vị trí so với bạn.
Chất điểm là gì?
Chất điểm
Một vật thể được gọi là khối lượng điểm (hay khối lượng điểm) khi kích thước hoặc khối lượng của nó rất nhỏ so với độ dài đường đi. Một chất điểm khác với một chất điểm được đề cập trong toán học bởi vì nó cũng gắn liền với các tính chất vật lý và có khối lượng riêng lớn vô hạn.
Chú ý:
Một vật được coi là một điểm thì khối lượng của vật được coi là tập trung tại điểm đó.
Ví dụ về Chất điểm
Khi bạn lái ô tô, ô tô là một vật thể lớn, nhưng so với quãng đường từ Hà Nội vào TP.HCM. Hồ Chí Minh là rất nhỏ. Vì vậy, có thể coi chiếc xe như một điểm trên đường nó đi từ Hà Nội vào TP.HCM. Hồ Chí Minh.
Ôtô có thể coi là một vật thể lớn, nhưng so với quãng đường từ Lào Cai đến Cà Mau thì nó rất nhỏ. Đến đây có thể coi ô tô là một điểm trên đường từ Lào Cai đến mũi Cà Mau.
Hay khi ta thả một viên bi từ tầng thượng của một tòa nhà cao tầng xuống đất, lúc này viên bi được coi là một điểm chuyển động từ tầng thượng cho đến khi chạm đất.
quỹ đạo chất điểm
Quỹ đạo của chuyển động là tổng tất cả các vị trí của hạt khi thực hiện chuyển động. Nói cách khác quỹ đạo của chuyển động là đường đi mà chất điểm tạo ra trong không gian.
Các quỹ đạo tương đối tính cho thấy ở các khía cạnh khác nhau, các quỹ đạo không giống nhau.
Ví dụ: Hạt mưa từ trên trời rơi xuống có quỹ đạo thẳng đứng.
Điều kiện cân bằng của vật chất
tổng lực là gì?
Tổng hợp lực là sự thay thế các lực tác dụng đồng thời lên cùng một vật bằng một lực có cùng tác dụng với các lực đó. Lực dịch chuyển này còn được gọi là hợp lực.
Điều kiện cân bằng của vật chất
Nếu bạn muốn một hạt ở trạng thái cân bằng thì hợp của tất cả các lực tác dụng lên nó bằng 0.
Làm thế nào để xác định vị trí của một vật trong không gian?
Bút đánh dấu và thước kẻ
Để xác định chính xác vị trí của một đối tượng, ta chọn một đối tượng làm mốc và hệ tọa độ gắn với mốc đó rồi dùng thước để xác định tọa độ của đối tượng.
Nếu đã biết quỹ đạo thì cần chọn một vật làm mốc, có chiều dương trên quỹ đạo đó.
tọa độ
Để xác định vị trí của vật chuyển động, ta dùng hệ tọa độ một trục (dùng khi vật chuyển động trên một đường thẳng).
Tọa độ của vật tại vị trí M: x = OM
Để xác định vị trí của một vật chuyển động trên một đường cong trong mặt phẳng, ta dùng hệ tọa độ 2 trục (trục tọa độ Oxy).
Tọa độ của vật tại vị trí M:
x = OMx
y = OM
Cách xác định thời gian chuyển động
-
Điểm mà tại đó chúng ta bắt đầu đo thời gian bằng đồng hồ là mốc thời gian, còn được gọi là gốc thời gian.
-
Chỉ số của thời điểm sẽ trùng với phép đo lượng thời gian đã trôi qua kể từ mốc khi lấy mốc là thời điểm vật bắt đầu chuyển động (thời gian này bằng 0).
-
Thời gian: Là giá trị mà đồng hồ đang chỉ hiện thời theo một mốc cho trước mà ta xét.
-
Thời gian: Đó là thời gian thực tế trôi qua giữa hai lần chúng tôi xem xét.
-
Hệ quy chiếu
Hệ quy chiếu = Hệ tọa độ liên kết với mốc + đồng hồ và gốc tọa độ
Trong hệ quy chiếu Chuyển động cơ bao gồm:
-
Một mốc và một hệ tọa độ gắn liền với mốc.
-
Dòng thời gian và đồng hồ
Trong nhiều bài toán cơ học, khi nói đến hệ quy chiếu, người ta chỉ nói đến hệ tọa độ, mốc thời gian mà không nói đến đồng hồ.
Một số bài tập về Chuyển động cơ Vật lý lớp 10
Hãy cùng manta.edu.vn làm nhanh một số quiz dưới đây nhé.
Câu 1: Một người đứng trên đường nhìn một chiếc ô tô chạy qua trước mặt. Làm thế nào để tôi biết nếu xe đang di chuyển?
A. Khói thoát ra từ ống xả nằm dưới gầm xe.
B. Khoảng cách giữa xe và người quan sát thay đổi.
C. Bánh xe ô tô quay một vòng.
D. Nghe thấy tiếng động cơ.
Đáp án : B. Khoảng cách giữa xe và người quan sát thay đổi. Vì theo lí thuyết Chuyển động cơ là sự thay đổi vị trí của một vật so với các vật khác theo thời gian.
Câu 2: Đáp án nào sau đây được coi là vật đang chuyển động? Tại sao?
A. Mặt Trăng quay quanh Trái Đất.
B. Đoàn tàu chuyển động trong ga.
C. Em bé trượt cầu trượt.
D. Trái đất tự quay quanh trục.
Trả lời : A. Mặt Trăng quay quanh Trái Đất. Vì so sánh hướng quỹ đạo quay quanh Trái Đất với Mặt Trăng thì độ kích thích nhỏ hơn nên có thể coi nó là vật chất điểm.
Câu 3 : Chọn câu trả lời đúng nhất.
A. Quỹ đạo là đường thẳng mà trên đó chất điểm sẽ chuyển động không ngừng trong không gian.
B. Đường cong trong không gian mà hạt chuyển động trên đó gọi là quỹ đạo.
C. Quỹ đạo là đường mà hạt vạch ra trong không gian khi nó chuyển động.
D. Đường vẽ trong không gian mà hạt chuyển động trên đó gọi là quỹ đạo.
Trả lời : C. Quỹ đạo là đường mà hạt vạch ra trong không gian khi nó chuyển động.
Các bạn cũng có thể luyện tập một số dạng bài luận nâng cao tại nhà mà manta.edu.vn đã tổng hợp.
Bài 1 : Một xe máy đi từ điểm A đến điểm B. Lúc đầu quãng đường đi được 1/4 thời gian với v = 65 km/h. Ở giữa quãng đường xe máy đi 1/2 thời gian với v = 45 km/h. Đi hết quãng đường, xe máy đi được 1/4 thời gian với v = 15 km/h. Vận tốc trung bình của xe máy đó là bao nhiêu?
Bài tập 2: Lúc 7 giờ một nam thanh niên A đi xe máy chuyển động thẳng với vận tốc không đổi = 40 km/h đuổi theo một người phụ nữ tại điểm B trên xe máy chuyển động với v = 2 m/s. Quãng đường từ A đến B dài 49 km. Viết phương trình chuyển động của hai người. Hai bạn sẽ gặp nhau ở đâu và lúc mấy giờ?
Bài tập 3 : Một chiếc thuyền đánh cá vào bờ đi ngược dòng nước và thả một chiếc phao cứu sinh. Do không được phát hiện kịp thời nên ca nô tiếp tục di chuyển thêm 30 phút trước khi quay ngược trở lại và gặp chiếc phao cách nơi thả 5 km. Tìm vận tốc của nước, biết rằng vận tốc của ca nô so với nước là không đổi.
Bài tập 4: Trong sân ga có hai đoàn tàu chuyển động thẳng đều trên hai đường ray song song. Tàu A dài 75m, tàu B ngắn hơn tàu A 20m. Nếu hai tàu đi cùng chiều thì tàu A vượt tàu B trong khoảng thời gian từ đầu tàu A qua đuôi tàu B đến đầu tàu A. thời gian đuôi tàu A cắt qua đầu tàu B là 62 giây. Nếu hai đoàn tàu đi ngược chiều nhau thì từ lúc đầu tàu A đi trước tàu B đến khi đuôi tàu A ngang với đuôi tàu B mất 17s. Em hãy tính vận tốc của mỗi đoàn tàu ?
Như vậy qua bài viết này bạn đã có thể hiểu rõ hơn chất lượng là gì? Điều kiện cân bằng của hoành độ cũng như các ví dụ về hoành độ và Chuyển động cơ mà các em sẽ được học trong chương trình lớp 10. Hi vọng những thông tin mà manta.edu.vn chia sẻ sẽ giúp các bạn hoàn thành thật tốt. bài học trên lớp và vận dụng những kiến thức trên vào cuộc sống. Hãy thường xuyên ghé thăm chuyên mục Cơ bản để biết thêm nhiều thông tin thú vị về các môn học nhé!
