Thực tế có hàng chục triệu chất khác nhau và các nhà khoa học đã phân chia cụ thể chúng thành các đơn chất và hợp chất . Các đơn chất và hợp chất là gì? Sự khác biệt giữa chúng là gì và đặc điểm của chúng là gì? Cùng Manta.edu.vn tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây.
Định nghĩa đơn chất và hợp chất
Chất ở khắp mọi nơi, ở đâu có vật thể, ở đó có chất. Bài “đơn chất – Hợp chất – Phân tử” là một nội dung quan trọng trong chương trình Hóa học THCS. Vậy hợp chất tạp chức là gì?
Đơn chất là gì?
Để các em hiểu được thế nào là một phần tử đơn giản, chúng ta cùng tham khảo một vài ví dụ dưới đây.
-
Khí hiđro được tạo thành từ đơn chất H .
-
Lưu huỳnh gồm đơn chất S
-
Các kim loại natri được cấu tạo từ đơn chất Na .
-
Nhôm bao gồm các đơn chất hóa học tương ứng Al .
=> Như vậy, các kim loại Hiđro, lưu huỳnh, natri, nhôm được gọi là đơn chất.
SGK Hóa học 8 (NXBGDVN – Trang 25) định nghĩa: “đơn chất là chất được tạo nên từ một đơn chất hóa học” .
Các chất được chia thành hai loại: đơn chất kim loại và đơn chất phi kim.
-
đơn chất kim loại: Có ánh kim loại, dẫn điện và dẫn nhiệt. Ví dụ: Đồng, sắt, nhôm…
-
đơn chất phi kim: Không có ánh kim, không dẫn nhiệt và không dẫn điện (trừ than chì). Ví dụ: Hideo, lưu huỳnh, than đá…
Ghi chú:
Thông thường, tên của phần tử sẽ giống với tên của phần tử , trừ một số trường hợp đặc biệt. Bên cạnh đó, một số phần tử có thể tạo thành nhiều dạng phần tử khác nhau. Ví dụ: đơn chất C (cacbon) có thể tạo thành nhiều loại than như than chì, bồ hóng, than gỗ, kim cương.
Hợp chất là gì?
Không giống như một đơn chất đơn lẻ, được tạo thành từ một đơn chất hóa học duy nhất. SGK Hóa học 8 định nghĩa: “Hợp chất là chất được tạo nên từ hai đơn chất hóa học trở lên” . Các hợp chất được chia thành hai loại, hợp chất vô cơ và hợp chất hữu cơ.
Ví dụ hợp chất:
-
Nước được tạo thành từ 2 đơn chất hóa học H và O.
-
Muối ăn (Natri Clorua) được tạo thành từ 2 đơn chất hóa học là Na và Cl.
-
Axit sunfuric được tạo thành từ 3 đơn chất hóa học: H, S và O…
Đặc điểm cấu trúc của các hợp chất đơn lẻ
Biết đặc điểm cấu tạo của đơn chất và hợp chất giúp học sinh hiểu rõ hơn về tính chất của chất.
Đặc điểm cấu trúc của phần tử
SGK Hóa Học 8 (Trang 22) đã phân tích rất rõ đặc điểm cấu tạo của hai loại đơn chất: Kim loại và phi kim. Theo đó, trong một đơn chất kim loại, các nguyên tử được sắp xếp chặt chẽ và theo một trật tự xác định. Trong khi đó, ở một đơn chất phi kim, các nguyên tử thường liên kết với nhau bằng một số nhất định (thường là 2).
Đặc điểm cấu trúc của hợp chất:
Bài học số 6 về đơn chất và hợp chất này còn cho chúng ta biết rằng trong hợp chất, nguyên tử của các đơn chất liên kết với nhau theo một tỉ lệ và một trật tự nhất định.
So sánh đơn chất và hợp chất
Là nội dung quan trọng trong chương trình Hóa học THCS, các câu hỏi xung quanh đơn chất và hợp chất cũng được nhiều học sinh quan tâm, trong đó có phần so sánh khái quát giữa đơn chất và hợp chất.
Manta.edu.vn xin tổng hợp kiến thức so sánh giữa đơn chất và hợp chất qua bảng dưới đây để các em tiện theo dõi:
| Tiêu chí | Đơn chất | Hợp chất |
| Khái niệm | Đơn chất là những chất tạo nên từ một đơn chất hóa học. | Hợp chất là những chất tạo nên từ hai đơn chất hóa học trở lên. |
| Phân loại | Đơn chất được chia nhỏ thành 2 loại là đơn chất kim loại và đơn chất phi kim. | Hợp chất được phân chia thành 2 loại là hợp chất vô cơ và hợp chất hữu cơ. |
| Hạt đại diện (phân tử) | Gồm 1 nguyên tử: Kim loại và phi kim rắn.
Gồm các nguyên tử cùng loại: Phi kim lỏng và khí.
|
Gồm các nguyên tử khác loại thuộc các đơn chất hóa học khác nhau. |
| Công thức hóa học | Đối với kim loại và phi kim rắn, công thức hóa học là Kí hiệu hóa học.
Với phi kim lỏng và khí, công thức hóa học là Kí hiệu hóa học + chỉ số (Ax). |
Công thức hóa học của hợp chất là kí hiệu hóa học của các đơn chất và chỉ số tương ứng ( AxBy). |
| Ví dụ | Lưu huỳnh, Natri, Nhôm… | Natri Clorua, Nước, Axit Sunfuric… |
Bài tập thực hành củng cố kiến thức về đơn chất và hợp chất
Một số bài tập Manta.edu.vn biên soạn từ SGK dưới đây sẽ giúp các em hiểu bài và đơn chất, hợp chất hơn.
bài tập 1
Trong các chất sau chất nào là đơn chất, chất nào là hợp chất?
-
Khí amoniac được tạo thành từ N và H.
-
Photpho đỏ được tạo thành từ P.
-
Axit clohidric được tạo thành từ H và Cl.
-
Canxi cacbonat được tạo thành từ Ca, C và O
-
Glucozơ được tạo thành từ C, H và O.
-
Kim loại magie được tạo thành từ Mg.
Câu trả lời:
Hợp chất là amoniac (A), axit clohiđric (C), canxi cacbonat (D), glucozơ (E) do chúng được tạo nên từ 2 đơn chất trở lên.
Các đơn chất là Photpho (B), Magie (F) vì chúng chỉ được tạo thành từ một đơn chất.
Bài tập số 2
Điền vào chỗ trống những từ/cụm từ thích hợp.
“Các chất được chia thành hai loại lớn (1) và (2). Các đơn chất được tạo thành từ một (3) và (4) được tạo thành từ 2 đơn chất hóa học trở lên.
Câu trả lời:
(1): yếu tố đơn lẻ
(2): hợp chất
(3): đơn chất hóa học
(4): hợp chất
Trên đây Manta.edu.vn đã tổng hợp những kiến thức tổng hợp về đơn chất và hợp chất. Hi vọng bạn đọc đã nắm được bản chất cấu tạo cũng như phân biệt được các loại chất.
